6 July 2023, Agartala: Tripura hastego Kokborok Scriptni jwngjal ibo katal kokya. Bisi kalokma jorani sakangni siming I jwngjal achaimani t...
6 July 2023, Agartala: Tripura hastego Kokborok Scriptni jwngjal ibo katal kokya. Bisi kalokma jorani sakangni siming I jwngjal achaimani tabokbo paisoklaimayakho! Tripura hastego hapang slaijakmani loge loge Kokborok Scriptni bimwngbo slaijagwk. Sani thangkai Kokborok Script tabok Tripura hastego jesa Political bodolni daiyo porsa thwngjaknai mandwi. Kebo sago Roman Script, kebo sago Bangla Script, kebo sago baithangni Script aro kebo sago Devanagri Script. Jani je pharitwi salailaiywk, kok tisalaiywk, kok khreklaiywk, ualailaiywk aro bimwng tisalaiywk. Cherai-okra, bura-thera chorokno Kokborokni Script lagwi janija siplai onglaiywi tonglaiywk aro social media gnangoi ualailaiywk. Soroni kokno sorolai khnanai tongsiba!
Kokborok Scriptno jwngjalno paironani bagoi taboksak jora Tripura hapangni phaichingtwi kaisa Committee, kainoi Bhasha Commission aro TTAADC hapangni phaichingtwi kaisa Regulations khajakmani kokthum chwng sagwi magwk. Tabok Tripura hastego Kokborok Scriptno lagwi katal khlaiywi arokaisa Committee khajakmani kokthumbo chwng social mediani bisingtwi viral ongjakhlai nukha.
Thangnai 27 June 2023 salmarigo Tripura hapangni Tribal Welfare tangbedekni Tribal Research & Cultural Instituteni siming F.No.4 (24)/TRI/BHASHA COM/2020/821-33, Dated, 27th June, 2023 nomborni kaisa Notification balai karejakkha. I notification balaini bisingtwi ‘Script Selection Committee for Development of Kokborok Language’ bwmwngoi Kokborokni Script lagwi kaisa committee khajakkha. Khoroktam adongno lagwi khajak I committeeni Chairman ebakhlai achokphang chongjakkha kacham MLA Dr. Atul Debbarma. I Committeego tongnai aro chlaknoi adongrok ongkha Hakutoisa amchaini Head Master machang Biralal Tripura aro hapangni habayakajak habaphang machang Dhirendra Kalai.
Miya achamitini I notification balai social mediago barikhlai viral ongwk. Ibono lagwi kabangma lukurok jani je pharitwi kok salaika aro kok tisalaikha. Baksaba sago, hastego Kokborokni Scriptno lagwi uaireuai Committee, Commission khajakmani olobo tmwi arouaisa katal khlai committee khanani nang, ibo Devanagrino gosemwng ronani bagoi hapangni chuklise ongkhna hinoi. Baksaba salaiywk, Roman Scriptno kasonani bagoise katalkhlai I committee khajakkhna hinoi. Jani je pharitwi salailaikha I notification balaino lagwi.
I viral ongjak notification balaino nugoi chwng kwbwino sagwi malaini bagoi o committeeni khorokcha adong bai kokchalkhokni bisingtwi kok salaikhomani, I notification balai kwbwino hinoi sago.
Tabok chwng idaiyo khurchagwi nailainwk, Tripura hastego Kokborok Scriptni jwngjalno yak kakroni bagoi hapangni phaichingtwi yapri sejakmani kacham laibumarokno. 1 June 1990 bisigo Tripura hapang Shyama Charan Tripurano achokphang snamgoi khorok noichinoi adongno lagwi ‘The Script Selection Committee for Development of Kokborok Language’ bwmwngoi Kokborok Scriptni bagoi Tripura hastego poila Committee khajagwk. Tripura hapangni Education Departmentni Language Cellni siming No. F.19(9-15)-DSE/90/746/76, Dated, Agartala, the 1st June, 1990 Notification balaini bisingtwi I committee khajakkha. I Notification balai 25 June 1990 bisigo Tripura Gazette, Extra-ordinary Issue daiyo karejakkha.
Shyama Charan Tripurano achokphang snamgoi khajakmani poila ‘The Script Selection Committee for Development of Kokborok Language’ committeeni adongrok ongkha—
1. Shri Shyama Charan Tripura, Vice-Chairman, State Planning Board, Tripura, Agartala- Chairman
2. Shri Narendra Debbarma, Advisor Chowmuhani, Agartala- Member
3. Shri Adindra Debbarma, Latiachhera, Tripura- Member
4. Shri Naresh Chandra Devvarma, Tripura Legislative Assembly, Agartala- Member
5. Shri Sashanka Debbarma, Gamcha Kobra Para, Budhjungnagar, Sadar, Agartala- Member
6. Shri Ramesh Debbarma, Laxmipara, Bishramganj, Tripura- Member
7. Shri Nanda Kumar Debbarma, Advisor Chowmuhani, Agartala- Member
8. Shri Amulya Reang, Head Master, Chailengta H.S School, North Tripura- Member
9. Dr. Bijoy Debbarma, Kumari Madhuti Rest House- Member
10. Shri Santiroy Reang, Dy. Collector, Sonamura, Tripura- Member
11. Shri Joy Kishore Koloi, Sadu Karkari, NKR Para, Teliamura- Member
12. Shri Anil Debbarma, Head Master, Padmabil H.S School, Khowai- Member
13. Shri Kumud Kundu Choudhury, Krishnanagar, Agartala- Member
14. Shri Saran Kumar Reang, Twisama, Dasda Kanchanpur, North Tripura- Member
15. Shri Bikram Jamatia, Abhoynagar, Agartala- Member
16. Shri Amulya Jamatia, Agartala, Tripura-Member
17. Shri Chandradai Rupini, Champaknagar, Tripura- Member
18. Shri Akhshoyananda Uchai, Buddha Mandir, Agartala- Member
19. Shri Alindralal Tripura, Chandithakur Para, Charilam, Tripura- Member
20. Shri Shabda Kumar Jamatia, T.S.F Office, Agartala- Member
21. Smti. Karabi Debbarma, Principal, Women College, Agartala- Convener
22. One representative of the Central Institute of Indian Languages, Mysore, to be nominated by the Director, Central Institute of Indian Languages- Member
Iboni olo 20 July 1990 bisigo arokaisa Education Departmentni siming No.F.19 (9-15)-DSE/90/871-94-914, Dated, Agartala, the 20th July, 1990 notification balai karegwi sakangni notification balai bai saklaijakno modification khlaiywi Committeeni Convener Agartala Women Collegeni Principal Smti. Karabi Debbarmano katalkhlai o Committeeni Vice-Chairman snamjagwk. Aro katalkhlai Committeeni Convener chongjakkha Education Departmentni Joint Director Upendra Chandra Debbarmano. I notification balai 31 July 1990 bisigo Tripura Gazette, Extraordinary Issue daiyo karejagwk.
1 April 1991 bisigo committeeni achokphang Shyama Charan Tripura bo Tripura hapangni daiyo ‘Report and Recommendations of the Scripts Selection Committee on Kokborok Scripts and its Development’ yapharka. O Committeeni bwkhaktwi gosemwng rogoi Tripura hapangni daiyo yapharjak reportrok ongkha—
1. Roman Script (commonly known a English Script) should be adopted for the Kokborok.
2. The Kokborok should be the medium of instruction for the Kokborok speaking pupils from pre-primary stage, and it should be extended upto Madhyanik stage.
3. The Kokborok speaking pupils should be tought Bengali right from Class-III (Three) onwards, so that they, if desire, may switch over their medium of instruction in regional language Bengali from Class- VI onwards.
4. In the schools of non-Kokborok speaking areas, Kokborok should be introduced as an optional subject from Class- VI to VIII.
5. A Kokborok Academy should be established for the development of Kokborok.
6. Recommendations regarding alphabets of the Roman Script conforming to the Kokborok pronunciation, and the rules prascribed for the Kokborok spelling are appended with this Report.
I Committeeni bwkhaktwi gosemwng rogoi Tripura hapangni daiyo yapharjak kaidok reportni bisingo poila bwmwng batangni report daiyo sraicha suijak tongwk Kokborokni bagoi Roman Scriptno lajakkha.
Shyama Charan Tripurani I script selection Committeeni report rwgwino 1992 bisigo TTAADC hapangbo ‘The Tripura Tribal Areas Autonomous District Council Primary School (Language) Regulations, 1992’ bwmwngoi kaisa kerong raida twbwiywk. I kerong raida 9 March 1992 bisigo TTAADCni Councilgo pass khlaijagwk. I Regulation daiyo Kokborokni bagoi Roman Scriptno gosemwng rokha. Iboni olo TTAADC hapang Kokborokno Roman Script bai Text Book bijap sapaiywi rwngnogo phrwngnani chengkha.
I Regulationbo 1997 bisigo arouaisa amendment khlaijagwk. Amendment khlaiywi kacham regulationni Sl. No.4 daiyo jabwiyo Roman Script tongmanino bangle Script bai arouaisa gosegwi lago. Aiphugo TTAADC hapangni Education Departmentni Executive Member in-charge ongkha Radha Charan Debbarma aro Law Departmentni Principal Officer ongkha S.N Mukherjee. Ibo olo 6 October 1997 bisigo Tripura Gazette, Extra-ordinary Issue daiyo karejakkha.
Iboni olo Tripura hastego Kokborok Scriptni jwngjalno paironani aro Kokborokni hamkraini bagoi uainoi Bhasha Commission khajakkha. Poila Bhasha Commission khajakkha 27 July 1996 bisigo. Tripura hapangni School Education (Tribal Language Cell)ni siming No.19(8-21) DSE/93(L-I), Dated, Agartala, the 27th July 1996 bwmngoi kaisa Memorandum blai karegoi Tripurago poila Bhasha Commission khagwk. I Bhasha Commissionni achokphang ebakhlai Chairman ongkha suikrwng Kumud Kundu Chowdhury. I memorandum balai Tripura Gazette, Part-I, September 14, 1996 A.D daiyo karejakkha. I poila Bhasha Commission daiyo tongnai adongrok ongkha- 1. Chandra Kanta Murasing, now Deputed to TLC, West District Member, 2. Chittaranjan Jamatia, H.M (Pry. Sec.) now deputed to Tribal Language Cell, Edn. Deptt., 3. Nanda Kumar Debbarma, Tripura Legislative Assembly, 4. Shyamalal Debbarma, Senior Editor, ICAT now deputed to TTAADC as P.O (ICAYP & S) aro 5. Upendra Chandra Debbarma, Joint Director, Education Deptt. Govt. of Tripura- Member Secretary.
I Bhasha Commission kabangma jwngjalni bagoi jora khajakni bisingo hapangni daiyo report ephamaliya. Iswkbaino pai thangka.
Poila Bhasha Commission Kokborokni bagoi mwngsa report ephamaliyani bagoi 17 June 2004 bisigo Tripura hapang arouaisa Bhasha Commission khaka Tripura hapang bai ATTFni bisingo Memorandum of Undertalking (MoU)ni raida rwgwi. Tripura hapangni Tribal Welfare Departmentni siming No. 485-87 F. 21(8) TW/ATTF (Vol.II)/96, Dated, Agartala, the 17th June, 2004 notification balai kareywi ‘Tripura Upajati Bhasha Commission’ khaka. I Tripura Upajati Bhasha Commissionni achokphang ebakhlai Chairman chongjakkha Rabindra Bharati Universityni kacham Vice Chancellor Pabitra Sarkar. I committego tongnai aro chlaktham adongrok ongkha- 1. Shri Kumud Kundu Chowdhury (Linguistic, Tripura University), 2. Shri Chandra Kanta Murasingh (Sahitya Academy Awarded), 3. Shri Gitya Kr. Reang (A/T, R.K.S.P.O, Kailashahar) aro 4. Shyamlal Debbarma (Senior-Editor, ICAT).
Iboni olo I Tripura Upajati Bhasha Commissionni jora 19 April 2005 aro 23 June 2005 uainoi notification karegoi saklaijakmani bisingtwi phuarjakkha. 8 August 2005 bisigo report ephanani bagoi sajakkha. Paithago 5 August 2005 bisigo Tripura Upajati Bhasha Commission Kokborok Scriptni jwngjal aro Kokborok kok kokrabaini hamkraini bagoi report snamgoi Tripura hasteni montriokra Manik Sarkarni daiyo ephalaikha. I Tripura Upajati Bhasha Commissionni report daiyo nujakkha, Kokborokni Script lagwi lukurokni daiyo opinion laphugo 70.30% Roman Script, 18.79% Bengali Script aro 10.91% Own Scriptni phaichingo chajakmani kokno salaika.
Kokborokni hamkraini bagoi Tripura Upajati Bhasha Commission bai yapharjak kabangma reportrokni bisingo 33 nos pointsno Tripura hapang samwngo phnangnani bagoi saklaikha 24 March 2007 bisigo. Tripura hapangni Tribal Welfare Departmentni No.F.4 (22)-TRI/Bhasa Com./ 04 (Part)/, Dated, Agartala, the 24th March, 2007 Memorandum balaini bisingtwi I 33 nos pointsno samwngo phnangnani saklaijakkha. Mator barikhlai uanamasangcha kok ongkha, thangnai yaksibodol hapang Tripura Upajati Bhasha Commissionni reportrokno implement khlaithanigo Kokborokni Scriptno lagwi mwngsabo salangliya. Oboni bagoi Kokborok Scriptni jwngjal paisokmaliya.
Taboksak jora naiywi naikhlai nujagwk, 1990 bisigo Tripura hapang Shyama Charan Tripurani Script Selection Committee Kokborokno Roman Script bai suinani bagoi salangkha. 1992 bisigo TTAADC hapang ‘The Tripura Tribal Areas Autonomous District Council Primary School (Language) Regulations, 1992’ni bisingtwi Kokborokno Roman Script bai suimani gosemwng rogo aro 1997 bisigo ibono amendment khlaiywi Bengali Script bai suinani gosemwng rogo. 1996 bisigo Tripura hapang Kumud Kundu Chowdhuryni poila Bhasha Commission mwngsa report krwikhlaino paikha aro 2005 bisigo Pabitra Sarkarni Tripura Upajati Bhasha Commissionni report daiyo Kokborok Script lagwi lukurokni opinion rophugo 70.30% lukurok Roman Scriptno chajakmani kok saka.
Tabok 2023 bisi. I Kokborokni Script jwngjal hapangni daiyo tabokbo kachajak. 2018 bisigo BJP-IPFT bodol poila haste hapango achokmani olo Kokborokni Script jwngjalno pairosinwk hinoi lukurok kha kalai tongjalaijamani mator Script jwngjal arose bangrwk banbgrwk. Yaksibodol haste hapangni jorago Kokborokno Roman aro Bengali bai suinani sep rojagoi tongphabo tabokhlai bana Bengali Script baise masuinai hinoi sajakkha noiberemni BJP-IPFT hapang bai.
Thangnai 4 May 2023 salmarigo CBSEni Kokborok question papergo Bengali Scriptni loge Roman Script baibo snamjakthwk hinoi koktisajakmani olo montriokra Prof. (Dr.) Manik Saha No.F.14 (54-1)/SE/IT/2021 (Part-9)/Loose/1377, Dated, 4th May, 2023 kokton balaini bisingtwi hasteni kebengnai bodolni ojama Animesh Debbarmano sakokha Iboni olo Tripura haste gnangoi ibono khadumwng phunugoi lamago akholaikha. Kabangma bodol Kokborokno Roman Script bai gosemwng biyawi uaireuai Tripura hasteni hastepha, cabinet montri, dagephangni daiyo deputation rogoi memorandum balai yapharlaikha. Srwngnai bodolrok Raj Bhavan Abhiyan khlaini thangoi naimwthangrok bai bu-tok, hanang-pinang khlaijakkha. Baksaba Casebo machakha. Aiphabo Kokborokni Script jwngjal hapangni file bisingo tabokbo thujakkho, baiphu chetermano kaisabo siya!
Iboni bisingo thangnai 27 June 2023 salmarigo Tripura hapangni phaichingtwi kacham MLA Dr. Atul Debbarmano achokphang snamgoi khoroktam adongno lagwi arouaisa ‘Script Selection Committee for Development of Kokborok Language’ committee khajakmani ibo jora kalokmani Kokborokni Script jwngjalno pairothanigo bwswk joratwi lukurokni naikhomwngno, muchumanino jai-jai khlai khaswplwngmano ibo jorano naisingoi naithai.


No comments